KÜTÜPHANE YEREL HİZMET STRATEJİSİ
KÜTÜPHANE YEREL HİZMET STRATEJİSİ
KÜTÜPHANE YEREL HİZMET STRATEJİSİ
Ulusal Halk Kütüphanesi Stratejisi’nin
oluşturulması amacıyla Bakanlık tarafından bir dizi
çalışma sürdürülmektedir.
Bu çalışmalara paralel olarak, her kütüphane hizmet niteliğini
yükseltmek ve
kullanıcı hizmetlerini çeşitlendirmek, kullanıcının bilgiye zamanında, doğru
ve
gereksinim duyulan biçimiyle erişmesi amacıyla, halkın sosyo-kültürel ve
ekonomik durumu,
eğitim seviyesi, sivil toplum örgütleri ile diğer kurum ve
kuruluşlar ve yöreye özgü diğer
toplumsal dinamikler gözetilerek yazılı bir
Kütüphane Yerel Hizmet Stratejisi oluşturur.
Oluşturulan Kütüphane Yerel
Hizmet Stratejisi tüm personele duyurulur ve benimsetilir.
Kütüphane
hizmetleri Kütüphane Yerel Hizmet Stratejisi çerçevesinde belirlenen
hedeflere
göre planlanır. Hedefler doğrultusunda; dermenin güncelliği, teknik
hizmetlerde standartlaşma,
materyalin rafa çıkma süresini kısaltma, kullanıcı
ve ödünç verme sayılarının yükseltilmesi,
halkla ilişkiler ve tanıtım
çalışmaları, özgün ve nitelikli kültürel etkinlikler, danışma ve
rezerv
hizmeti gibi yenilikler, web sayfaları ve içeriğin zenginleştirilmesi,
engellilere yönelik hizmetlerin
tanıtımı ve yaygınlaştırılması, geçici derme
hizmetinin yaygınlaştırılması, gezici kütüphane
duraklarının çoğaltılması,
kent arşivleri kurulması ve tanıtımı, kütüphane performans ölçümüne
yönelik
anket vb. girişimlerde bulunulması gibi konularda iyileştirme veya yenilikler
planlanır ve
hayata geçirilir.
Her kütüphane, her yıl Aralık ayı
içerisinde Kütüphane Yerel Hizmet Stratejisinde, belirtilen
hedeflere ne
kadar ulaşıldığına ilişkin, o yıla ait bir Kütüphane Yerel Hizmet Stratejisi
Raporu
(EK-1) hazırlar ve İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne gönderir. İldeki
tüm kütüphanelerin raporları
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından tek
dosya halinde bir araya getirilerek bir örneği Genel
Müdürlüğe
gönderilir.
Bununla birlikte Teknik Çalışma Raporu ile Bakanlığımız Personel
Dairesi Başkanlığı’nın
29.09.1993 tarihli ve 16026 sayılı yazısı
doğrultusunda hazırlanan Faaliyet Raporu uygulamadan
kaldırılmıştır.
2.
KÜTÜPHANELER EŞGÜDÜM TOPLANTISI
İlde bulunan kütüphanelerin sorunlarının ayrı
ayrı saptanması, kütüphaneler arası iletişim ve
işbirliğinin sağlanması,
yerelinde çözüme kavuşturulacak sorunların yerinde tespit
edilmesi
amaçlarıyla, İl Kültür ve Turizm Müdürü ya da yardımcısı
başkanlığında, il sınırları içerisinde
bulunan kütüphane yöneticilerinin
katılımıyla üç ayda bir (Ocak, Nisan, Temmuz, Ekim)
Kütüphaneler Eşgüdüm
Toplantısı yapılır. Gerçekleştirilecek olan bu toplantılarda;
bina
onarımları, malzeme durumu, kütüphane açma-kapama-birleştirme
teklifleri, yerinden materyal
alımı, ciltleme işleri, teknik hizmetlerde
karşılaşılan sorunlar, ayıklama ve düşüm işlemleri, ortak
kültürel
etkinlikler, derleme hizmetleri, kütüphaneler arası işbirliği vb. konular
gündeme
alınarak görüşülür. Her toplantı farklı kütüphanede gerçekleştirilir.
Toplantı gündemi ile
yerelinde çözüme kavuşturulan ve kavuşturulamayan
konular Kütüphaneler Eşgüdüm
Toplantısı Tutanağı ile (Ek-2) kayıt altına
alınarak elektronik ortamda Genel Müdürlüğe
gönderilir. Eşgüdüm
toplantılarının çeşitli nedenlerle iptal edilmesi veya ertelenmesi
durumunda,
gerekçesi açıkça yazılarak Genel Müdürlüğe bildirilir.
3. PERFORMANS ÖLÇÜMÜ
VE İSTATİSTİKLER
Kütüphaneler, bina, hizmet ve dermeye ilişkin olarak
derledikleri ve kütüphanelerin belirlemiş
oldukları hedeflere ne ölçüde
ulaşıldığının belirlenmesinde yararlanılacak olan nitel ve nicel
verileri,
Genel Müdürlük tarafından belirlenen elektronik ortamdaki programlara düzenli
olarak
kaydeder. Ayrıca bu veriler, kütüphanelerin kendi web sayfasından
yayınlanır.
İstatistiklerin derlenmesinde kullanılacak güncel formlar
elektronik ortamdan sağlanır. İl Halk
Kütüphanesi yönetimi, İl Kültür ve
Turizm Müdürlüğü ile eşgüdümlü çalışarak, il dâhilinde
bulunan kütüphanelere
ait istatistikî verilerin doğru ve eksiksiz olarak programa
kaydedilmesini
sağlar.
4. ANKETLER
Kütüphane tarafından sunulan hizmet
ve kaynakların kullanıcıyı ne kadar memnun ettiğini
ölçmek amacıyla her
kütüphane yılda bir kez kullanıcı memnuniyet anketi uygular. Anket
formları
Genel Müdürlük tarafından geliştirilir ve kütüphanelere gönderilir;
anketler
kütüphanelerce uygulanır. Anket sonuçları kütüphanelerce
değerlendirilir. Kütüphaneler anket
sonuçlarına göre hizmetlerin niteliğini
yükseltecek tedbirleri alır.
Çeşitli kişi ve kuruluşlar tarafından
kütüphanelere toplu halde gönderilen anket formları,
kütüphane tarafından
gerekli görülmesi durumunda Valilik onayı ile yanıtlanır.
5. DİĞER KURUMLAR
İLE İŞBİRLİĞİ VE PROJELER
Kütüphaneler, bölgedeki okullar ile okul
kütüphaneleri başta olmak üzere tüm kurum, kuruluş
ve sivil toplum örgütleri
ile işbirliği yapar. Gerçekleştirilen çalışmalar kayıt altına alınır,
gerekli
hallerde karşılıklı protokollerle kalıcılık
sağlanır.
Kütüphaneler, personelin bilgi ve görgüsünü yükseltebileceği ve
deneyimlerini paylaşılacağı
ortak platformlar oluşturmak; ortak strateji ve
eylem planları geliştirmek; hizmet ve idari
yapılarında iyileştirmeler yapmak
amaçlarıyla çeşitli ulusal ve uluslar arası program ve projeleri
takip eder,
bu projelerde yer almak için girişimlerde bulunur.
6. KÜTÜPHANE AÇMA VE
KÜTÜPHANE BİNASI YAPIMI KOŞULLARI
Yerel yönetimler tarafından yapılacak olan
kütüphane açma tekliflerinde, Valiliğin uygun görüşü
ile birlikte şu koşullar
aranır:
• En az 100 m2 genişliğinde bir okuma salonu, bir idare odası, bir
depo ve kadın-erkek tuvaleti
bulunan bir kat veya binanın sağlanması,
•
Yerin Bakanlığa devredilmesi ya da en az on beş yıllığına bedelsiz tahsis
edilmesi.
Valilik uygun görüşüne eklenecek olan belgeler şunlardır:
•
Tahsis kararı, onaylı ve ölçekli bir plan,
• Binanın içini ve dışını gösterir
fotoğraflar,
• Kadro sağlanıncaya kadar hizmeti yürütebilecek nitelikte en az
lise mezunu personele ait
belgeler.
Valilik tarafında yapılan yeni
kütüphane binası yapımı başvurularında, asgari 1.200 m2
yüzölçümlü (30 x 40
m) bedelsiz bir arsa ile arsaya ilişkin şu belgeler istenir:
• Tapu Örneği
(Hazine adına alınmış),
• Tahsis Kararı (Maliye Bakanlığı’ndan alınmış),
•
İmar Durum Belgesi (Arsanın çekme mesafeleri belirtilmiş),
• İmar Planı,
•
Zemin Sual Fişi,
• Çaplı Tasarruf Vesikası,
7. KÜTÜPHANE KULLANIM
ALANLARI
Kütüphane binalarının her türlü yer değişikliği (Kütüphane binasının
başka bir yere taşınması,
kiralanması, tahsis edilmesi vb.) Genel Müdürlük
onayına tabidir.
Mevcut kütüphane binalarının fiziki alanları, kütüphane
hizmetleri açısından işlevsel bir biçimde
düzenlenir. Estetik duyarlılık halk
kütüphanelerine gösterilmesi gereken duyarlılığın önemli bir
bileşeni
olduğundan iç mekân düzenlemelerinde estetik unsurlara dikkat edilir. Kütüphane
iç ve
dış mekân tasarımlarına özen gösterilir. Olanaklar ölçüsünde iç mimarla
mekân tasarımıyla ilgili
ortak çalışılır. Mekânlarda kullanılan malzemelerin,
donatı elemanlarının, dokuların, biçim, oran
ve ölçülerin ve renklerin
tasarım ilkelerine uymasına özen gösterilir.
Kütüphane donanım malzemesi,
kullanıcıları yormayacak, kullanıcının kütüphaneden en doğru
biçimde
yararlanmasını sağlayacak biçimde düzenlenir. Gelişigüzel ve
düzensiz
yerleştirmelerden kaçınılır. Yeterli havalandırma ve aydınlatma
sağlanarak ferah bir çalışma
ortamı yaratılır. Bahçe ve diğer dış mekânlar da
kütüphane hizmetlerinin bir parçası olarak ele
alınır. Bahçe dâhil
kütüphaneye ait bütün alanların temizliğine ve düzenine önem verilir.
8.
KÜTÜPHANELERE AD VERME
Kütüphanelere ad verme ile bağışta bulunanlar adına
kütüphanenin çeşitli noktalarına plaket
asılması Bakanlığın onayına bağlıdır.
Kütüphanelere, Bakanlık tarafından ad verilebileceği gibi,
Valiliklerin
teklifi üzerine Bakanlık Onayı ile de ad verilebilir. Valilik tarafından yapılan
teklifte,
kütüphaneye adı verilecek veya adına plaket asılacak kişilere
ilişkin özgeçmişler ve kütüphaneye
yaptığı katkılar açık olarak
belirtilir.
Teklif edilecek olan adların; Anayasa’nın temel ilkelerine, kamu
düzenine ve genel ahlaka aykırı
ve toplumda ayrımcılığa yol açabilecek
nitelikte olmaması, kurumun amacına, bulunduğu
yörenin özelliğine uygun ve
Türkçe olması gerekir.
Kütüphanelere tarihte ün yapmış kişilerin, ülke için
önemli olan olayların, kültür, eğitim, sanat
ve benzeri alanlarda önemli
başarılar kazanmış kişilerin, kütüphanecilik alanında üstün
hizmetleri
bulunan kütüphanecilerin adları verilir.
Kütüphane binası yapımı için arsa
bağışlayanlar, inşaatı yarım kalmış kütüphane binalarını
tamamlayan ve yeni
kütüphane binası yaptıranların veya onların önereceği kişilerin adları
verilir.
Kütüphane binası yapımı, donatımı veya dermenin zenginleştirilmesi
için önemli sayılabilecek
miktarda bağışta bulunanlara ait plaket
kütüphanenin uygun yerlerine asılır.
‘Okuma Salonu’, ‘Çocuk ve Gençlik
Bölümü’, ‘Konuşan Kitaplık’, ‘İnternet Erişim Merkezi’ ve
benzeri bölümlerin
donatımını sağlayarak, kütüphaneye katkı sunanların adının yer
alacağı
plaket, ilgili bölümlerin kapı girişlerinde uygun bir yere
asılır.
9. TABELALAR
Kütüphane tabelaların büyüklüğü, asılacak yerin
büyüklüğüne orantılı olmalı ve tabela rengi,
binanın rengi ile uyumlu
olmalıdır. Bakanlığa bağlı olarak hizmet veren kütüphanelerin
adlarına
ilişkin tabela örnekleri Ek-3’te belirtildiği gibidir. Ayrıca şehrin
çeşitli noktalarına kütüphanenin
yerini belirtir yön levhaları
konulur.
10. ÖZEL KÜTÜPHANELER
Özel Kütüphane kurmak isteyen gerçek ve
tüzel kişiler, kütüphanenin kuruluş amacını belirtir bir
yazı ile ilgili
Valiliğe başvurur. İl Halk Kütüphanesi önerilen yeri, kütüphane hizmetleri
açısından
uygunluğu, donanım ve dermenin niteliği gibi ölçütleri gözeterek
inceler. İnceleme sonucunun
olumlu olması durumunda Valilik özel kütüphane
açma izni verir. Bu kapsamda açılmış olan
kütüphanelerin faaliyetleri Valilik
tarafından denetlenir. Açılması uygun görülen özel
kütüphanelere ait bilgiler
EK-4’teki forma işlenerek Genel Müdürlüğe gönderilir.
Özel kütüphaneler;
dermesinde uzmanlık alanına ait yeterli sayıda materyali bulundurur
ve
hizmete sunar. Başta İl Halk Kütüphanesi olmak üzere halk Kütüphaneleri
kütüphane hizmetleri
konusunda özel kütüphanelere rehberlik yapabilirler.
Hizmetin niteliği, yararlanma oranı vb.
çalışmaların değerlendirilebilmesi
için verilen hizmetlerin istatistiksel kayıtları, ilgili özel
kütüphane
tarafından tutulur, gerekli hallerde Genel Müdürlüğe gönderilir.
11.
KÜTÜPHANELERİN DEVİR İŞLEMLERİ
Bakanlığa bağlı olan ve çeşitli nedenlerle
hizmet veremeyen kütüphanelerin başka bir kuruma
devri ile başka bir kurum
veya kuruluşa ait olan kütüphanenin Bakanlığa devri, İl Halk
Kütüphanesi
Müdürlüğü tarafından hazırlanacak “Uygundur” raporunun Bakan Onayı ile
uygun
görülmesiyle gerçekleşir. Devir işlemlerinde karşılıklı bir protokol
imzalanır.
12. DONATIM İSTEKLERİ
Donatım istekleri için EK-5’teki form,
eksiksiz olarak düzenlenir ve onaylandıktan sonra Genel
Müdürlüğe gönderilir.
Yerel olanaklarla kütüphanelerde kurulmak istenen sistemlerde
(Güvenlik,
Barkot Sistemi, RFID sistemi vb.), uygulama birliğinin sağlanması amacıyla
Genel
Müdürlüğün bilgisi ve onayı mutlaka alınır.
13. BÜTÇE
KULLANIMI
Bütçe olanaklarının sınırlı olması ve tasarruf tedbirleri nedeniyle
ödeneklerin harcanmasında
aşağıda belirtilen hususlara uyulması
gerekmektedir.
• Kütüphaneler, cari giderleri ile ilgili (İnternet, su,
elektrik vb.) isteklerini her yıl Ocak ayında
yıllık olarak Genel Müdürlüğe
bildirir.
• Ödenekler il ve ilçe halk kütüphanesi ve onlara bağlı
kütüphanelerin istekleri de dikkate
alınarak gönderildiğinden, bağlı
kütüphanelerin ihtiyaçları da dikkate alınır.
• Ödenekler ekonomik
sınıflandırmanın ikinci düzeyinde gönderilmekte olup, söz konusu
ödeneklerin,
hizmet öncelikleri ve zorunlu ihtiyaçlar göz önünde bulundurularak özellikle
de
elektrik, su, telefon ve akaryakıt kullanımında çıkarılan genelgeler de
dikkate alınarak azami
tasarruf anlayışı içinde harcama yapılır.
•
Gönderilen ödenek tutarı kadar harcama yapılır; ödenek üstü harcama kesinlikle
yapılmaz.
• Hizmetin etkinliği ve verimliliği açsından ödenek istekleri
yapılırken, harcamaya ilişkin
gerekçeyle birlikte maliyet hesabı çıkarılır.
Bina, taşıt ve makine teçhizatların bakım
onarımına ilişkin keşif özeti ve
raporlar Genel Müdürlüğe gönderilir.
• İstenen onarım ve makine teçhizat
(masa, sandalye, bilgisayar, klima, vb.) ödeneklerinin,
öncelikle
kullanıcının hizmetine sunulan alanlarda kullanılması zorunludur.
14.
KÜTÜPHANE YÖNETİMİNİN VEKÂLETİ
Kütüphanelerde müdür ve müdür yardımcısı
kadrolarının boş olması halinde, bu kadrolara
atama yapılıncaya kadar,
kütüphane yönetiminin vekâleti, aday memur olmamak ve görevin
gerektirdiği
bilgi, beceri ve deneyime sahip olmak koşuluyla, Bakan Onayı ile
kütüphanecilere
verilir. Aranan koşulların mevcut olmaması durumunda Valilik
Onayı ile uygun bir başka
personele vekâlet verilebilir ve işlem Genel
Müdürlüğe bildirilir. Kütüphane yöneticisinin
raporlu, yıllık izinli veya
geçici görevli olması durumunda da yukarıda belirtilen koşullara uyulur.
15.
HAFTALIK ÇALIŞMA SAATLERİ VE YILLIK İZİN KULLANIMI
İl Halk Kütüphaneleri ve
Beyazıt Devlet Kütüphanesi sadece pazar günleri kapalı tutulur.
Kütüphane
müdürü ve yardımcı hizmetler sınıfı personeli hariç; dört ve daha fazla
personeli
bulunan kütüphaneler sadece pazar günleri kapalı
tutulur.
Kütüphane müdürü ve yardımcı hizmetler sınıfı personeli hariç; üç ve
daha az personeli bulunan
kütüphaneler Pazar ve Pazartesi günleri kapalı
tutulur.
Kütüphane müdürü ve yardımcı hizmetler sınıfı personeli hariç, iki
ve daha fazla personeli
bulunan kütüphaneler, öğle tatilinde de açık
tutulur.
Resmi ve dini bayram tatillerinin cuma akşamına kadar sürmesi
durumunda, takip eden
cumartesi günü kütüphane kapalı
tutulur.
Kütüphanelerin gün içinde açık tutulduğu saatler, kullanıcıların
kütüphanelerden daha fazla
yararlanmasını sağlayacak şekilde düzenlenir.
Personelin mesai saatleri, nöbet yöntemi
kullanılarak bu hedefe yönelik
olarak belirlenir ve yapılan düzenlemeler Genel
Müdürlüğe
bildirilir.
Mesai saatleri dışında nöbete kalan personel,
kütüphane hizmetlerini aksatmamak koşuluyla
nöbet izinlerini parça parça veya
biriktirerek kullanabilir. Ancak nöbet izinleri bir sonraki yıla
aktarılamaz.
Kütüphane müdürünün gerekli gördüğü hallerde müdür yardımcıları da
nöbete
kalabilir.
Yıllık izin veya nöbet izni kullanımı kütüphane
yönetiminin yetkisi altında olup, yıllık izinlerin
kullanıcıların daha az
olduğu yaz döneminde (özel durumlar hariç Temmuz-Ağustos
aylarında)
kullanılmasına dikkat edilir. Tek personeli olan kütüphanelerde,
personelin yıllık izinli olduğu
dönemde kütüphanenin açık tutulmasını
sağlamak amacıyla yerel olanaklar ile personel
sağlanır.
16. GEÇİCİ
GÖREVLENDİRMELER
Kütüphane personeli, Genel Müdürlüğün uygun görüşü alınmadan
başka birim veya kurumda
görevlendirilemez. Bu yöntemle yapılmış olan
görevlendirmeler iptal edilerek personel asli
görevine iade
edilir.
Kütüphaneye yerelinde yapılacak kurum içi ve kurum dışı geçici
görevlendirilmeler,
görevlendirme yapılacak Kütüphane Müdürlüğünün görüşü
dikkate alınarak gerçekleştirilir ve
görevlendirme Genel Müdürlüğe
bildirilir.
17. KÜTÜPHANELERDE STAJ YAPILMASI
Üniversitelerin Bilgi ve
Belge Yönetimi Bölümlerinde öğrenim gören ve zorunlu staja tabi
tutulan
öğrenciler, Kültür ve Turizm Bakanlığı Staj Yönergesi doğrultusunda,
Müdürlük olan
kütüphanelerde, genel sağlık sigortası pirimi, öğrenim
gördükleri yüksek öğretim kurumlarınca
ödenmek koşuluyla, staj yapabilirler.
Staj başvuruları, staj yapılacak kütüphanenin bulunduğu İl
Kültür ve Turizm
Müdürlüğüne yapılır.
18. GÖNÜLLÜLÜK SİSTEMİ
Kütüphane yönetimi, mülki
amirin onayından sonra, kütüphanelerde gönüllü olarak çalışmak
isteyen
kişilerden yararlanabilir. Gönüllü personel, kütüphane yönetimi tarafından
belirlenen
kurallara uymak zorundadır. Kütüphane yönetimi, gerekçesini yazılı
olarak bildirmek koşuluyla
gönüllü personelin kütüphane ile ilişiğini
kesebilir.
19. HİZMET İÇİ EĞİTİM
Göreve yeni başlayan personele, bulunduğu
ilin İl Halk Kütüphanesinde, on beş iş günü hizmet
içi eğitim verilir. Eğitim
sonunda İl Halk Kütüphanesi yönetimi tarafından hazırlanan staj
raporu,
personelin özlük dosyasına konulur. İl merkezi dışında (İlçe, kasaba
vb.) ikamet eden personelin
yol giderleri Genel Müdürlük tarafından
karşılanır.
Kütüphane yönetimi hizmet yılına bakmaksızın personelin, hizmet
kalitesini artırıcı panel,
konferans, seminer gibi mesleki toplantılara
katılım isteklerini olumlu karşılar ve uygun koşulları
sağlar. Bağımsız Çocuk
ve Gençlik Kütüphaneleri ile Bölümlerinde çalışan personelin, okul
öncesi
eğitim, pedagoji vb. konulardaki kişisel gelişim isteklerini
destekler.
20. MATERYAL SAĞLAMA
Kitap, kitap dışı materyal alımlarında,
yayıncı/dağıtıcı firma tarafından materyal için belirlenen
fiyatın doğruluğu
tespit edilir. Fiyat belirlenmesinde, yayıncı katalogları ve internet satış
fiyatları
ölçüt kabul edilir.
Kütüphanelere kitap, kitap dışı materyal
alımında “Yayın İnceleme Komisyonları” tarafından
dikkat edilecek hususlar
şunlardır:
• Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın Seçme Yönetmeliği hükümleri
asıl olmak üzere,
dermenin zenginleştirilmesi ve yayın çeşitliliğini sağlamak
amacıyla, okuyucu istatistikleri
ve talepleri göz önünde bulundurularak,
kütüphanenin ihtiyaç duyduğu yayınlara,
• Kitap dışı materyaller (DVD, CD,
harita vb.) ile çocukların ruhsal ve fiziksel gelişimlerine
katkı sağlamak ve
çocuk bölümlerinde değerlendirilmek üzere uygun oyun ve
oyuncaklara,
•
Baskı kalitesi ve çevirisinin iyi olması durumunda, basım tarihi üzerinden
(bulunduğu yıl
dahil) üç yıldan fazla geçmemiş olma şartı aranmadan felsefe,
tarih, sosyoloji ve sanat
yayınlarına,
• Eğitim amaçlı olanlar dışında
hazırlanmış görsel ve işitsel materyallere (video, film ve
kasetler vb.)
öncelik verilir.
Üzerinde standart numara (ISBN, ISMN, ISSN) mevcut olmayan
veya hatalı basılmış olan
yayınlar, içinde bulunulan yıl dâhil basım tarihi
üzerinden üç yıl geçmiş yayınlar, çevirisi ve baskı
kalitesi düşük, yazar ve
çevirmeni belli olmayan yayınlar (Özellikle çocuk kitapları)
Komisyon
gündemine alınmaz.
İl sınırları içerisindeki il, ilçe, çocuk,
şube halk ve edebiyat müze kütüphanelerinin kitap, kitap
dışı materyal alım
ödenekleri ildeki kütüphaneler için ayrı ayrı kullanılamaz. Ödenek il
halk
kütüphanesi tarafından tek seferde harcanır.
İldeki kitap alımlarında
ilçelerden gelen listelere öncelik tanınır ve mutlak suretle
ilçelerin
istekleri gözetilir.
Kütüphanenin açık olduğu günler için, baskı
sayısı en yüksek on gazete arasından seçilen iki
gazeteye abonelik
gerçekleştirilir.
Satın alınan kitap, kitap dışı materyale ait listeler
elektronik ortamda Genel Müdürlüğe bildirilir.
Listelerin bir örneği
kütüphanede tutulur. Ayrıca kütüphane web sayfasından duyurulur.
Yukarıda
sayılan tüm maddeler bağış ve değişim yolu ile temin edilecek yayınlar için
de
geçerlidir.
21. SÜRELİ YAYINLAR
Süreli yayınların sağlanması ve
izlenmesi otomasyon programı üzerinden yapılır. Zamanında
gelmeyen veya eksik
gönderildiği saptanan süreli yayınlar, yayıncısından elektronik posta
veya
yazı ile istenir. Kütüphaneye gelen süreli yayınlar, en kısa sürede
işlemleri yapılarak kullanıcının
yararına sunulur.
22. KÜTÜPHANE
MATERYALİNİN MUHASEBE KAYDI
Kütüphane dermesini oluşturan materyalin muhasebe
kayıt işlemleri, yürürlükteki mevzuat
doğrultusunda gerçekleştirilir.
•
Edinme şekline (Satın alma, başka birimden bedelsiz devir alma, Genel Müdürlük
tarafından
satın alınarak gönderilen, bağış ve sayım fazlası) bakılmaksızın,
teslim alınan materyal kayıt
altına alınarak Taşınır İşlem Fişi
düzenlenir.
• Halk Kütüphaneleri Yönetmeliği’nde belirtilen, çocuklara
yönelik boyama kitabı, çocuk
romanı ve resimli/çizgili kitaplar, 150 15 01
Basılı Yayınlar kodu ile tüketim malzemesi
deposuna veya ihtiyaç duyulması
halinde oluşturulacak “Çocuk Kitapları Deposuna”
kaydedilir. Bu işlem
yapılırken söz konusu kitabın çocuklara yönelik olması dikkate alınır.
Cilt
özelliği veya sayfa sayısı dikkate alınmaz.
• Diğer kitaplar, 255 07
02 01 Basılı Yayınlar kodu ile “Kütüphane Deposuna” kayıt edilir.
• Cilt
bütünlüğü sağlamış ve ciltlenmesine karar verilmiş dergi, gazete gibi süreli
yayınların
muhasebe kaydı ciltlendikten sonra yapılır. Süreli yayınlara ait
abonelik fiyatları, Genel
Müdürlük tarafından kütüphanelere bildirilir,
taşınır işlem fişleri bu fiyatlar üzerinden
düzenlenir.
• Satın alma
suretiyle edinilen materyaller, faturada belirtilen birim maliyet bedeli
üzerinden
kayıt altına alınır ve giriş işlemine ilişkin Taşınır İşlem Fişi
düzenlenir.
• Satın alma dışında edinilen materyaller (Bedelsiz devir, Genel
Müdürlük tarafından
gönderilen), Taşınır İşlem Fişindeki birim bedeli
üzerinden kayıt altına alınır ve giriş işlemine
ilişkin Taşınır İşlem Fişi
düzenlenir.
• Bağış yolu ile edinilen materyaller, bağış belgesinde bir bedel
belirtilmişse o bedel
üzerinden, belirtilmemişse oluşturulacak “Değer Tespit
Komisyonu” tarafından belirlenecek
bedel üzerinden kayıt altına alınır ve
giriş işlemine ilişkin Taşınır İşlem Fişi düzenlenir.
• Kayıt fazlası
materyaller, oluşturulacak “Değer Tespit Komisyonu” tarafından
belirlenecek
bedel üzerinden kayıt altına alınır ve giriş işlemine ilişkin
Taşınır İşlem Fişi düzenlenir.
• Satın alma yoluyla sağlanan materyalin,
kayıt işlemlerine ilişkin düzenlenen Taşınır İşlem
Fişleri, düzenleme
tarihini takip eden en geç on gün içerisinde kütüphanenin bağlı
olduğu
muhasebe birimine gönderilir.
23. HAZIRLIK İŞLEMLERİ
•
Kütüphaneye giren her kitabın iç kapağına Ek-6’da belirtilen kaşe basılır,
demirbaş numarası
mürekkepli kalemle, konu numarası ise kurşun kalemle
yazılır.
• Her kitaba 50 sayfada bir (50, 100, 150, …), sayfa sayısı 50’den
az olan kitaplarda ise orta ve
son sayfalarına Ek-7’deki kaşe basılır.
Sanatsal içerik taşıyan sayfalarda ise görselliğin
bozulmaması amacıyla kaşe
bir sonraki sayfaya basılır.
• Bağışlayanın adı, kitabın iç kapağının ön
yüzünün üst kısmına yazılır (EK-8).
• CD, CD-ROM, DVD, ses kaseti vb. kitap
dışı materyalin yer aldığı koruyucu kabına Ek-6’da
belirtilen kaşe basılarak;
materyalin kendinde ise yayın adı, yayıncı vb. bilgilerinin yer
aldığı
yüzeyine CD Kalemi veya uygun bir ürünle Demirbaş No. ve Konu No.su
yazılır. Harita vb.
materyal içinse, materyalin arka yüzeyine kaşe
basılır.
• Kütüphane tarafından teslim alınan materyalin teknik işlemleri, on
beş iş günü içerisinde
sonuçlandırılır ve materyal, kullanıcının hizmetine
sunulur.
24. KATALOGLAMA VE SINIFLAMA
Kütüphane materyali “Dewey Onlu
Sınıflama Sistemi”ne göre sınıflandırılır. Sınıflaması yapılan
materyal
“Anglo Amerikan Kataloglama Kuralları 2”ye göre kataloglanır ve
Kütüphane
Otomasyon Programına kaydedilir. Otomasyon Programına kayıt
yapılırken aşağıdaki hususlara
dikkat edilir:
• Sistemde veri girişi için
belirlenmiş kurallar dışına çıkılmaz.
• Veri girişlerinde “Anglo Amerikan
Kataloglama Kuralları 2”de belirlenen kurallar dikkate
alınır.
• Yazar adı
ve konu başlığı alanları, otorite dizinlerinden yararlanarak oluşturulur.
•
Hiçbir bilgi öğesinde, kelimenin tamamı büyük harflerle yazılmaz. Ancak özel
isimlerin
standart kısaltmaları (NATO gibi) bu kuralın dışındadır.
• Veri
girişlerinde, kişilerin inisiyatifinde kısaltmalar yapılamaz. Ancak “Anglo
Amerikan
Kataloglama Kuralları 2” de belirlenen standart kısaltmalar
kullanılabilir. Örneğin; “Can Yay.”
değil “Can Yayınevi”.
Ayrıca çocuklara
yönelik boyama kitabı, çocuk romanı ve resimli/çizgili kitaplar da ödünç
verme
hizmetine sunulmak üzere Kütüphane Otomasyon Sistemine kayıt
edilir.
25. RENKLİ ETİKETLER VE YERLEŞTİRME
Renkli etiket, materyalin
raftaki yerinin kolayca belirlenmesi ve kullanıcının materyale
kolayca
erişimini sağlamak amacıyla, Dewey Onlu Sınıflama Sistemi’ndeki 10
ana konunun 10 ayrı renk
ile belirtilmesi ve materyale bu renklerde
etiketlerin yapıştırılması uygulamasıdır. Renkli
etiketler, Genel Müdürlükçe
belirlenen elektronik adreslerden erişilebilecek olan örnek Teknik
Şartname
ve etiket tablosuna göre il halk kütüphaneleri tarafından satın alınır, ilçe ve
bağlı
kütüphanelere dağıtımı yapılır.
Dewey Onlu Sınıflama Sistemi’nde yer
alan 10 ana konu başlığının her biri, farklı bir renkle
gösterilmiştir.
Standardın bozulmaması için Renkli Etiket Tablosu hiçbir değişiklik
yapılmadan
uygulanır.
Yer numaraları; sınıflama numarası üstte, yazarın
soyadının ilk üç harfi (Yazarı olmayan materyal
için eser adının ilk üç
harfi) ortada, yayın yılı en altta olacak şekilde etiketin orta
kısmına
bilgisayar yazıcısıyla yazılır (EK-9).
Etiketlerin ebadı 2,5x5
cm.dir. Etiketlerin boyutları değiştirilmeden, ekleme veya kesme
yapılmadan
kullanılır. Etiketler, kitabın kalınlığı ne olursa olsun, kitabın sırtına, alt
ucundan 1
cm. yukarıda olacak şekilde yapıştırılır. (Ek-10)
Etiket; CD,
CD-ROM, DVD, Ses Kaseti vb. kitap dışı materyalin koruyucu kabının uygun alanına
ve
materyalin kendinde ise yayın adı, yayıncı vb. bilgilerinin yer aldığı
yüzeyine; harita vb. kitap dışı
materyalin ise arka yüzeyine
yapıştırılır.
Hangi rengin hangi konuyu belirttiğini gösteren renkli etiket
tablosu hazırlanır. Tablo
büyütülerek kullanıcıların görebilecekleri bir yere
asılır (EK-11). Ayrıca konu başlıklarının
başladığı rafın üzerine o konunun
konu numarasının ilk üç hanesi yazılır.
Kütüphanelerde teknik işlemi biten
materyal aşağıdaki kurallara göre raflara yerleştirilir:
• Çoğaltılmış Fikir
ve Sanat Eserlerini Derleme Kanunu gereğince edinilen materyal dışında
kalan
derme, kesinlikle Açık Raf Sistemi ile hizmete sunulur. Kütüphane
materyali
konularına göre ve kendi içinde yazar soyadına göre alfabetik
olarak raflara yerleştirilir.
• Çoğaltılmış Fikir ve Sanat Eserlerini Derleme
Kanunu ile materyal alan derleme
kütüphanelerinde, derlenen materyal;
depolarda demirbaş numaralarına göre raflar tam
olarak dolacak şekilde
yerleştirilir. Ancak; kitapların fazla sıkıştırılmamasına dikkat edilir.
•
Süreli yayınlar, açık raflarda ve süreli yayın adına göre alfabetik olarak
yerleştirilir.
• Çocuk ve gençlik kütüphanelerinde veya bölümlerinde bulunan
materyal, raflara farklı yaş
gruplarına göre yerleştirilir (örneğin;
okulöncesi ve ilköğretim grubu); esnek yaklaşımlar
kullanılabilir.
•
Materyal konu numarasına göre, rafa soldan sağa ve yukarıdan aşağıya doğru
yerleştirilir.
Yerleştirilmesi sırasında birinci dolabın birinci rafı
yerleştirildikten sonra ikinci rafa geçilir ve
bu uygulama aynı sıralamayla
devam eder. Konu numarasına göre yerleştirmelerde; daha
sonra aynı konuda
kitap geleceği düşünülerek her konu ile ilgili bölümün sonunda rafta
belli
bir miktar boşluk bırakılır.
• Kitap dışı materyal (CD, CD-ROM, DVD
vb.) kitapların yerleştirildiği raflardan ayrı bir raf veya
dolaba konularına
göre (Örnek; kapakları camlı, rafları bir CD kabının sığabileceği
genişliğe
sahip fiziksel özellikleri taşıyan dolap vb.) yerleştirilir.
26.
CİLTLEME VE BASILI MALZEMELER
Çoğaltılmış Fikir ve Sanat Eserlerini Derleme
Kanunu uyarınca yerel ve bölgesel gazeteler ikişer
nüsha derlenerek, bir
örneği Millî Kütüphaneye, bir örneği yayımlandığı ilde bulunan il
halk
kütüphanesine gönderilir. İl Halk Kütüphaneleri kendilerine gönderilen
cilt birliği sağlamış yerel
ve bölgesel gazeteleri ciltler.
İl’de
yapılacak olan Eşgüdüm toplantılarında, kütüphanelerin hangi süreli yayınları
(Cilt birliği
sağlamış olanların) ciltleyeceği karara bağlanır. Ciltlenmeyen
süreli yayınlar güncelliğini
yitirdikleri tespit edildikten sonra dermeden
ayıklanır.
Şube kütüphaneleri bağlı bulundukları kütüphanelere, İlçe Halk
Kütüphaneleri ise o ilin İl Halk
Kütüphanesine cilt, basılı malzeme, plastik
cilt kaplaması, renkli etiket ödenek isteklerini bildirir.
İl Halk
Kütüphaneleri yılda bir kez Genel Müdürlükten, il dâhilindeki bütün
kütüphanelerin
isteklerini içerir ödenek talebinde bulunur. İl dâhilindeki
tüm kütüphanelerin cilt ve basılı
malzeme, plastik cilt kaplaması, renkli
etiket isteği, Genel Müdürlük tarafından İl Halk
Kütüphanesine gönderilen
ödenekten karşılanır.
Kütüphanelerde ödünç verme işlemleri otomasyon programı
üzerinden yapılması nedeniyle,
kitap cebi, materyal fişi vb. basılı malzeme
kullanılmaz.
27. SAYIM, AYIKLAMA VE DÜŞÜM
İçerik açısından güncelliğini
yitirmiş her türlü materyal, cilt bütünlüğü olmayan süreli yayınlar,
basılı
formatta olan resmi gazeteler kütüphane dermesinin güncel tutulması amacıyla her
yıl
ayıklanır. Bağımsız çocuk ve gençlik kütüphaneleri ile bölümlerinde
bulunan dermenin güncel
tutulmasına özel bir önem verilir. Ayıklama ve düşüm
işlemleri ilgili mevzuat (Taşınır Mal
Yönetmeliği) hükümleri doğrultusunda
aşağıda belirtilen şekilde yapılır. Derleme yoluyla
sağlanan nüshalar
ayıklanmaz.
• İçerik bilgisi açısından güncelliğini yitirmiş veya
ciltlenmeyecek şekilde yıpranmış materyaller
harcama yetkilisince
oluşturulacak bir komisyon tarafından kayıtlardan çıkartılmak üzere
kütüphane
dermesinden ayıklanır. Komisyonca kayıtlardan çıkartılmasına karar
verilen
materyaller için 10 no.lu “Kayıttan Çıkarma Teklif ve Onayı”
hazırlanır.
• Kayıttan Çıkarma Teklif ve Onayı Bakanlıkça belirlenecek tutara
kadar olanlar harcama
yetkilisince, bu tutarı aşanlar Bakanlık üst yönetici
tarafından imzalanır (Bu oran her mali
yılbaşı Muhasebat Genel Müdürlüğünün
bir no.lu tebliği ile duyurulur.)
• Materyallerin kayıttan çıkarılması
işlemine ilişkin düzenlenen Taşınır İşlem Fişi ve Kayıttan
Çıkarma Teklif ve
Onayı düzenleme tarihini takip eden on gün içerisinde kütüphanenin
bağlı
olduğu muhasebe birimine gönderilir.
• Kayıtlardan çıkarılan
materyaller Milli Emlak Müdürlüğü’ne veya varsa resmi kurumlar
(Belediyeler
dâhil) bünyelerinde oluşturulmuş “Atık Kâğıt Toplama Birimlerine” teslim
edilir.
Karşılığında alınan belge, Kayıttan Çıkarılma Teklif ve Onay Tutanağı
ekine konur.
• Kayıttan çıkarılan materyalin yukarıda belirtilen yerlere
verilmesinin mümkün olmadığı
hallerde Taşınır Mal Yönetmeliğinin 28.
maddesinin 5. bendine göre işlem yapılır. Söz
konusu yönetmelik hükmünde
“ekonomik değerinin olmadığı veya teknik, sağlık, güvenlik ve
benzeri
nedenlerle imha edilmesine karar verilen taşınırlar harcama yetkilisinin onayı
ile
imha edilir” denilmektedir. Buna göre kayıtlardan çıkarılan materyaller
harcama yetkilisince
oluşturulacak olan İmha Komisyonu tarafından imha edilir
ve düzenlenecek olan imha
tutanağı kayıttan çıkarma belgelerinin ekine
konur.
Her mali yıl sonunda sayım yapılması zorunludur. Harcama yetkilisi üç
kişiden oluşan sayım
komisyonu oluşturur. Çocuk kitapları deposunda bulunan
(1501501) koduyla kayıt edilen
kitaplar ile dayanıklı taşınır hesap koduyla
(255070201) kayıt edilen kitaplar ayrı ayrı sayılır.
Yönetim hesabına esas
olmak üzere düzenlenecek olan 12 no.lu depo sayım tutanakları
düzenlenerek
imzalanır.
Taşınır Kayıt Kontrol Yetkilisi değişikliklerinde sayım yapmak
zorunludur. Sayım, harcama
yetkilisi tarafından, görevi bırakacak ve
devralacak taşınır kayıt kontrol yetkililerinin de içinde
olacağı en az üç
kişiden oluşan sayım ve devir teslim komisyonu tarafından yapılır ve
sayım
sonunda 11 no.lu devir teslim tutanağı düzenlenerek
imzalanır.
Harcama yetkilisinin gerek gördüğü hallerde harcama yetkilisince
oluşturulacak en az üç kişiden
oluşan komisyon marifetiyle sayım yapılır ve
12 no.lu depo sayım tutanağı düzenlenerek
imzalanır.
28. KÜTÜPHANEDE
UYULMASI GEREKEN KURALLAR
Kütüphane yönetimi, kullanıcıların kütüphane
hizmetlerinden yararlanmaları için uygun
koşulları ve ortamları sağlamak
zorundadır. Diğer kütüphane kullanıcılarını rahatsız etmemek
koşuluyla alçak
sesle konuşmaya, diz üstü bilgisayar kullanmaya, mp3 çalar ve i-pod gibi
kişisel
aletlerden müzik dinlemeye izin verilir. Ancak kütüphane içinde
kütüphane yönetimi tarafından
belirlenen alanlar dışında, yiyecek ve içecek
tüketilmez.
Kütüphane personeli, kullanıcının hizmetlerden yararlanmasını
engelleyici tavır ve tutumlar
sergileyemez. Personelin, kütüphane içinde
kullanıcıya ayrılmış alanlarda çay-kahve makinesi, su
ısıtıcısı, demlik vb.
malzemeler kullanması ve yine bu alanlarda yiyecek-içecek
tüketmesi
yasaktır.
29. KİMLİK PAYLAŞIM SİSTEMİ
Kütüphaneler, Kimlik
Paylaşım Sistemi’ne giriş yapabilmek için gerekli olan “kullanıcı adı”
ve
“şifre” isteklerini Genel Müdürlük web sayfasındaki formu doldurarak, İl
Kültür ve Turizm
Müdürlüğü kanalıyla Genel Müdürlüğe gönderir. Söz konusu
resmi yazılar Genel Müdürlükçe
değerlendirilip ilgiliye şifre atama işlemi
yapılır. Genel Müdürlük şifreleri ilgili kütüphane
görevlisine yine resmi
yazı kanalıyla iletir, ayrıca bağlı olunan İl Kültür ve Turizm
Müdürlüğüne
bilgilendirilir. Kütüphane personeli Bakanlık intranetinde
bulunan Kimlik Paylaşım Sistemi Web
Arayüzü üzerinden şifre girerek sorgulama
yapar.
Kimlik Paylaşım Sistemi gizlilik gerektiren, kişilerin görevlerinden
ayrılmalarından sonra da
devam eden ve kullanan kişi bazında izlenen bir
sistem olduğu için, sistemi kullanacak personele
verilen şifrenin gizliliği
önem taşımaktadır. Bu nedenle tanımlanan şifrenin unutulmaması,
şifrenin
başkalarının bilmesine ve kullanmasına izin verilmemesi
gerekmektedir.
Kütüphane personeli, kullanıcıların kişisel bilgilerini yasal
gereklilik dışında kimseyle paylaşamaz.
Yasal gereklilikler çerçevesinde
takip edildiğinde ise Valilik izni ile paylaşabilir.
Kütüphane
kullanıcılarının yaptığı araştırmaların, ödünç aldığı veya
yararlandıkları bilgi kaynaklarının neler
olduğunun gizliliğini garanti
etmekle sorumludur.
30. KÜTÜPHANE ÜYELİĞİ
Kullanıcılar ödünç verme
hizmetinden yararlanmak için kütüphaneye üye olur. Kullanıcıdan,
üyelik için
herhangi bir ücret istenmez. Bir kullanıcı birden fazla kütüphaneye üye
olabilir.
Kütüphaneler iki yılda bir kayıtları kontrol eder ve aktif olmayan
üyelerin kayıtlarını siler.
Kütüphane üyeliğine başvuru için sadece T.C
kimlik numarasını (veya en az altı ay oturma izni
almış yabancı kullanıcılar
için “yabancı kimlik numarası”nı) gösterir belge yeterlidir.
Kütüphane
üyeliği için bunların dışında herhangi bir belge ve koşul öne
sürülmez, bu belgelerin fotokopileri
alınmaz. Kimlik Paylaşım Sistemi
üzerinden kullanıcının kimlik bilgileri kontrol edilir. Kullanıcıya
bir
Kütüphane Üyelik Formu (EK-12) imzalatılır. 18 yaşına kadar olan kullanıcılar
için Kütüphane
Üyelik Formu velisi tarafından imzalanır. Üye olan kullanıcıya
Kütüphane Üye Kartı hazırlanarak
teslim edilir. Kütüphane üye kartının
kaybedilmesi durumunda kullanıcı durumu kütüphaneye
bildirir; kullanıcıya
yeni bir üye kartı hazırlanır.
31. ÖDÜNÇ VERME
Ödünç verme işlemleri üye
kartıyla veya TC Kimlik numarasını (veya en az altı ay oturma izni
almış
yabancı kullanıcılar için “yabancı kimlik numarası”nı) gösterir belge ile
yapılır.
Yazma ve nadir eserler, danışma kaynakları, kullanıcılar tarafından
sıklıkla aranan materyaller ile
süreli yayınların son sayıları hariç,
kütüphane materyali ücretsiz olarak ödünç verilir.
Kullanıcıya üç kitap, üç
kitap dışı materyal olmak üzere en fazla altı materyal ödünç verilir.
Ödünç
verme süresi kitaplar için on beş gün, kitap dışı materyaller için yedi gündür.
Bu sayı ve
süreler, kullanıcıların sözlü (yüz yüze, telefon) ve yazılı
(elektronik posta) başvuru üzerine
kütüphane yönetimi tarafından
artırılabilir ancak azaltılamaz.
Materyalin ödünç alınan kütüphaneye iadesi
esas olmakla beraber, eğer kullanıcı çeşitli
nedenlerle, materyalin ödünç
alındığı ilden farklı bir ilde bulunuyorsa, materyali o anda
bulunduğu ildeki
İl Halk Kütüphanesine iade edebilir. İadeyi alan İl Halk Kütüphanesi, yedi
gün
içinde materyali ait olduğu kütüphaneye gönderir. Gönderi bedeli,
gönderen kütüphane
tarafından karşılanır.
Kullanıcı ödünç alınmış
materyalin iade süresini uzatabilir. Ancak materyal başka
kullanıcılar
tarafından önceden ayırtılmışsa süre uzatılmaz. Aranan kütüphane
materyali başka bir kullanıcı
tarafından ödünç alınmış ise, geri
getirildiğinde ödünç alınmak üzere ön ayırtma yaptırılabilir.
Ödünç verme
kurallarına uymamayı (materyali sürekli geç getirme, ödünç alınan
materyali
yıpratma veya iade etmeme, vb.) alışkanlık haline getirmiş
kullanıcılara, kütüphane yönetimi
tarafından kütüphane kayıtları da esas
alınarak, ilk seferinde üç ay, ikinci seferinde altı ay hak
mahrumiyeti
uygulanır.
Materyali geç getiren kullanıcıya herhangi bir nakdi ceza tahakkuk
ettirilmez. Ancak ödünç aldığı
materyali zamanında teslim etmeyen
kullanıcıya, materyali teslim edinceye kadar yeni materyal
ödünç verilmez.
Kullanıcı uyarılır. Uyarılar önce sözlü olarak, elektronik postayla veya
telefonla
yapılır. Sonuç alınamaması durumunda, son uyarı resmi yazı ile
yapılır. Hazırlanan resmi yazıda
materyalin iade edilmesi için tanınan son
süre açıkça belirtilir. Resmi yazı kullanıcıya iadelitaahhütlü
olarak
gönderilir. Materyali iade etmeyen, kullanılamayacak derecede yıpratan
veya
kaybeden kullanıcı, materyalin rayiç bedelini öder. Ödeme için harcama
yetkilisi tarafından en
az üç kişiden oluşan bir Değer Tespit Komisyonu
oluşturulur. Materyalin o günkü rayiç bedeli
üzerinden değeri belirlenir ve
hazırlanan tutanakla beraber kullanıcıya tebliğ edilir. Kullanıcı,
kendisine
tebliğ edilen bedeli hazineye gelir kaydetmek üzere Maliye Bakanlığı’nın ilgili
birimine
öder. Ödemeye ilişkin makbuz kütüphaneye teslim edilir. Komisyonun
hazırladığı tutanağa
makbuz eklenerek materyal kayıtlardan çıkartılır.
Materyali iade etmeyen veya bedelini
ödemeyen kullanıcılar hakkında
yürürlükte olan Türk Ceza Kanununun ilgili maddelerine göre
işlem
yapılır.
32. KÜTÜPHANELER ARASI ÖDÜNÇ VERME
Çoğaltılmış Fikir ve Sanat
Eserlerini Derleme Kanunu uyarınca derlenen devlet nüshaları,
danışma
kaynakları ile yazma ve nadir basma eserler dışında kalan materyal, kütüphaneler
arası
ödünç verilir.
Kullanıcı kütüphaneler arası ödünç verme hizmetini
kullanmak için sadece İl Halk Kütüphanesine
başvurur. Kütüphane, materyalin
il sınırları içerisinde hangi kütüphanede bulunduğunu tespit
eder ve
kullanıcı o kütüphaneye yönlendirilir. Materyalin il sınırları dışında bir
kütüphane
bulunması durumunda, kütüphane, otomasyon sistemi üzerinden
materyalin bulunduğu
kütüphaneden ödünç talebinde bulunur. Ödünç talebini
alan kütüphane, materyal kullanıcı
üzerine kayıtlı değilse üç gün içerisinde,
kullanıcı üzerine kayıtlı ise iade alındıktan sonra üç gün
içerisinde kargo
ile isteği yapan İl Halk Kütüphanesine gönderir. Kargo bedeli,
materyali
gönderen kütüphane tarafından karşılanır.
Ödünç alınan materyal,
istekte bulunan İl Halk Kütüphanesine giriş tarihinden itibaren bir
ay
süreyle kullanıma sunulur. Bu süreye materyalin kullanıcıya ulaştırılması
için gerekli olan süre de
dâhildir. Kullanıcı tarafından süre bitiminden bir
hafta önce yapılacak başvuru üzerine,
materyalin ait olduğu kütüphanenin
görüşü alınarak, ödünç verme süresi bir defaya mahsus
olmak üzere on beş gün
daha uzatılabilir.
Kütüphaneler arası ödünç verme işlemleri, Bakanlığa bağlı
kütüphaneler arasında olabileceği
gibi, karşılıklı anlaşmalar çerçevesinde
diğer kurum ve kuruluşlara bağlı kütüphaneler ile de
yapılabilir.
33.
DANIŞMA HİZMETİ VE DERMESİ
Kullanıcılar, kütüphaneye gelerek veya telefon,
posta, elektronik posta ve benzeri yollarla
araştırmaları kapsamında
yararlanabilecekleri bilgi kaynaklarının neler olabileceğini
sorabilir.
Kullanıcıların gereksinim duyduğu bilgilerin hangi kaynaklarda
bulunabileceği, kaynağın kullanım
özellikleri, kaynağın kütüphanede
bulunmaması durumunda hangi kütüphanelerde
bulunabileceği kullanıcıya
bildirilir. Olanaklar ölçüsünde diğer kurum-kuruluşlarla işbirliği
yapılarak
kullanıcıların bilgi gereksinimi karşılanmaya çalışılır veya kullanıcı başka
bilgi
merkezleri ve bilgi kaynaklarına yönlendirilir. Bunun dışında kütüphane
personeli kullanıcının
gereksinim duyduğu ödev, araştırma, rapor, sunu vb.
dokümanları kendisi oluşturmaz sadece
kullanıcının bu tür dokümanları
oluşturabilmesi için bilgi kaynaklarına yönlendirme yapar.
Kullanıcılara,
basılı ve elektronik kaynaklardan, bilgisayarlardan ve ağlardan
yararlanma
konusunda eğitici toplantılar düzenlenir. Kütüphane kullanımını ve
kaynaklarını tanıtan
materyal hazırlanır, duyurular yapılır.
Aşağıda
belirtilen materyal türlerinden danışma dermesi oluşturulur. Danışma
dermesinde
bulunan materyal, kütüphane dışında kullanılmak üzere ödünç
verilmez.
• Rehberler ve Kılavuz Kitaplar,
• Bibliyografyalar, İndeksler
ve Özetleyici Kaynaklar,
• Ansiklopediler, Sözlükler,
• El Kitapları,
•
Yıllıklar,
• Almanaklar
• Atlaslar, Haritalar,
• Seri
Yayınlar,
Uygun alt yapıya sahip kütüphaneler, danışma hizmetlerini
elektronik ortam üzerinden verebilir.
Danışma hizmetinin elektronik ortamda
sunumu için “Sanal Danışma” veya “Kütüphaneciye
Sor” gibi farklı kavramlarla
nitelendirilebilecek iletişim modülleri kurulabilir. Gerek personelin
gerekse
kullanıcıların kullanımı için, kütüphane web sayfasında, internet üzerinde
kullanıcıların
daha az çaba harcayarak ücretsiz erişebilecekleri ve gerekli
bağlantıları yapılmış güncel
elektronik kaynaklar listesi hazırlanır. Bu
listelerde yer vermek amacıyla Türkçe e-kitaplar, telifi
Bakanlığa ait olan
kitapların pdf kopyaları, ücretsiz erişilebilen Türkçe bilimsel
makaleler,
Türkiye Bibliyografyası ile Türkiye Makaleler Bibliyografyası,
ücretsiz sunulan diğer elektronik
yayınlar tespit edilir. Bazı
veritabanlarının ücretsiz içerik veya deneme erişimlerine
abone
olunabilir.
34. REZERV HİZMETİ
Kütüphaneler gereksinim halinde,
çok sık kullanılan bazı dergilerin özel sayılarından, çok sık
kullanılan
makalelerden ve ders notlarından, özellikle kurslar vb. için kullanılan
kişisel
dokümanlardan vb. oluşan bir rezerv dermesi oluşturabilirler.
Kullanıcılar rezerv materyalinden,
istek yoğunluğuna göre kütüphane yönetimi
tarafından belirlenecek olan sürelerde ve sadece
kütüphane içinde kullanılmak
üzere yararlanır. Rezerv hizmeti elektronik ortam üzerinden
de
yürütülebilir.
35. ENGELLİLERE YÖNELİK HİZMETLER
Kütüphane binaları,
engelli kullanıcıların kütüphane hizmetlerinden tam olarak
yararlanmalarını
sağlayacak şekilde tasarlanır. Engellilere yönelik hizmetler
için bölüm oluşturulmasında, giriş
katlar tercih edilir. Fiziki açıdan
şunlara dikkat edilir:
a) Kütüphane çevresindeki duraklarda engellilerin
biniş ve inişleri için gerekli önlemler alınır
veya alınması için ilgili
kurumlar nezdinde girişimlerde bulunulur.
b) Kütüphane binalarında herkesin
aynı giriş kapısını kullanması için eşiksiz kapılar, merdiven
yanında rampa,
yeterli koridor ve kapı genişliği sağlanır.
c) Merdiven basmakların ilk ve
son basamağı, koridorlar ve yürüme yolları uyarı amacıyla
dokulu zemin
malzeme ile kaplanır. Kütüphane ana dolaşım alanları üzerinde çöp
kutuları,
yangın söndürme cihazları, çiçek saksıları gibi engel oluşturacak
nesneler konulmaz.
Kütüphane içi koridorlarda engelli kullanıcıların,
engellere çarpmadan, dolaşım olanağı
sağlanır.
d) Kütüphane içersinde az
gören veya görmeyen kullanıcılara yönelik bilgilendirme hizmetleri
için
anlaşılabilir ses uyarıcılar ve harfler kullanılır. Taban ve duvar renklerinde
göz kamaştırıcı
parlaklıktan kaçınılır. Taban döşemeleri sade, olmalıdır.
Taban bitişleri ıslak ve de kuruyken
kaygan zemin oluşturmayacak zemin
malzemesi seçilir. Bina içerisinde akustik farklıklarını
yaratarak görme
engellilerde karmaşa yaratacak asmakat, yüksek tabanlı ve kubbeli
mimariler
kütüphane binalarında mümkün olduğunca kullanılmaz.
e) Kütüphane içersinde
koridorlar, merdivenler ve kapılar aynı genişlikte tutulur.
Merdiven
korkulukları aynı yükseklikten bağlanır. Elektrik düğmeleri ve
otomatlar aynı konumda yer
alır. Tüm kapıların açılış yönü aynı tarafa
olur.
f) Merdivenler, tuvaletler, asansörler, bekleme alanları olabildiğince
kütüphanenin merkezi
noktalarında yer alır. Kütüphane tuvaletlerine görme
engelli kullanıcıların bastonları için bir
kanca konulur.
Görme engelli
kullanıcılara yönelik donatım ve yazılma sahip olan kütüphaneler, sistemi
çalışır
halde tutar. Bu sistemlerin bağlı olduğu donatımların
kullanılmasında, görme engellilerin ve az
görenlerin önceliği vardır.
Sistemin kullanımı konusunda, görme engelli kullanıcılara
gerekirse
uygulamalı bilgilendirme yapılır.
Engellilere yönelik hizmetler
sunan kütüphaneler, hizmetlerini tanıtıcı materyaller oluşturur.
Okul,
hastane, belediye gibi kamusal alanlarda ve yazılı-görsel medya organları
aracılığıyla
hizmetlerin duyurusu yapılır.
36. GEÇİCİ DERME
OLUŞTURMA
Hastane, cezaevi, huzurevi, kamp vb. özel toplulukların bulunduğu
yerlere ve kuruluşlara belli
aralıklarla geçici derme hizmeti götürülür.
Geçici derme hizmetinde;
• Materyalin iki kopya halinde listesi (Eser adı,
yazar adı, demirbaş no) hazırlanır. Liste,
zimmet karşılığı ilgili kişi ya da
kuruma teslim edilir. Listenin bir kopyası ilgili kişi/kişiler ya da
kurumda,
diğer kopyası kütüphanede kalır.
• Dermenin sayısı, ödünç verme kuralları ve
hizmete ilişkin diğer ayrıntılar, ilgili kişi/kişiler ya
da kurumla yapılacak
bir protokolle belirlenir. Kütüphane adına protokolü, kütüphane
yöneticisi
imzalar.
37. GEZİCİ KÜTÜPHANELER
Gezici kütüphane hizmet noktaları,
kütüphane yönetimi tarafından belirlenir ve ilgili mülki
amirlik tarafından
onaylanır. Gezici kütüphane hizmet programı hazırlanırken hizmet
götürülecek
yerin; nüfusu, kültürel, sosyal ve ulaşım durumu incelenir. Hizmet
noktaları
arasında kütüphane hizmetinden yararlanamayan yerleşim yerleri ile
birlikte, mevsimlik işçi
hareketlerinin olduğu yerler, okullar vb. alanlar da
bulunmalıdır. Gezici kütüphaneden daha çok
vatandaşın yararlanmasını sağlamak
amacıyla yerel görsel ve yazılı medyada duyuru yapılır.
Gezici kütüphane
duraklarına, aracın geliş günü ve saatini gösterir levha asılır. Gezici
kütüphane
dermesi en az 2.000 materyalden oluşur. Derme her altı ayda bir
çocuk, genç ve yetişkin
kullanıcılar gözetilerek güncellenir.
Gezici
kütüphane araçları hizmet noktalarına, hizmete hazır halde gider. Gezici
kütüphane
şoförü, aracın gidiş ve dönüşlerinde servis defterine kilometre
durumunu yazar. Şoför, yükleme,
boşaltma ve kullanıcı hizmetlerinde diğer
personele yardımcı olur. Görev dönüşünde araç
kütüphane yönetimi tarafından
belirtilen yere bırakılır. Gezici kütüphane aracı, kütüphane
hizmeti dışında
kullanılamaz.
Gezici kütüphane aracının bakımı (Günlük, haftalık, aylık) ve
trafik kontrolleri aksatılmaz. Aracın
yıllık bakımı, gezici kütüphane
personelinin yıllık izin dönemlerinde yapılır. Şoför ve memurun
yıllık
izinleri, hizmeti aksatmayacak şekilde düzenlenir. Şoförün uzun süreli izinli ya
da raporlu
olması durumunda, atama yapılıncaya kadar, Valilik tarafından yeni
şoför görevlendirilir.
Gezici kütüphanelerin dış yüzeyinde (En az iki taraf)
yer alacak olan yazı örneği Ek-1’de
belirtildiği gibidir.
Ekonomik ömrünü
doldurduğu belirlenen gezici kütüphane araçlarının düşümü, 237 sayılı
“Taşıt
Kanunu”nun 13. maddesi gereğince ilgili kurumlardan alınacak Taşıt
Kontrol ve Muayene raporu
ile Bakanlık Onayı doğrultusunda Valilik tarafından
gerçekleştirilir.
38. ÇOCUK VE GENÇLİK KÜTÜPHANELERİ İLE BÖLÜMLERİ
Çocuk
ve gençlik kütüphaneleri veya bölümleri; 0-14 yaş aralığındaki çocuklar ile
15-18 yaş
aralığındaki gençlere, bunun dışında özel gereksinimi olan
gruplara, ebeveynlere ve diğer aile
üyelerine, bakıcılara ve alanda çalışan
yetişkinlere hizmet verir. Kullanıcının yaşına bakılmaksızın
başvuran
kullanıcılara kütüphane üye kartı hazırlanıp teslim edilir. Bu kütüphane ve
bölümlerde
çocuk ve genç kullanıcıları dışında sayılan kullanıcılara da
materyal ödünç verilir.
Bu kütüphane veya bölümlerde çocuk ve gençlere
materyal seçiminde yardımcı olunur. Bilgi ve
danışma hizmeti sunulur.
Kütüphane kullanımı ve bilgi okuryazarlığı eğitim verilir. Okumayı
teşvik
edici etkinlikler yapılır. Yaratıcı programlar ve masal, öykü okuma hizmeti
sunulur.
Ebeveynlere, okul öncesi öğretmenlere, öğretmenlere yönelik derme
oluşturulur ve bu
kesimlere danışma hizmeti sunulur.
Okullar, sağlık
merkezleri, gündüz bakım merkezleri, çocuk yuvaları ve diğer kurum
ve
kuruluşlarla işbirliği yapılır.
Kütüphane yönetimi, bu bölümlerde
çalışan personelin, okul öncesi eğitim, pedagoji vb.
konulardaki kişisel
gelişim isteklerini destekler.
0-14 yaş aralığındaki kullanıcılar için olan
çocuk bölümlerinde; çocukların gelişimine uygun
kitap, kitap dışı materyaller
(Kitap, dergi, çizgi romanlar, broşür, CD, DVD vb.), oyuncaklar,
öğrenme
oyunları, bilgisayar, yazılım ve internet bağlantısını da içeren her türden
materyal
bulundurur.
Kütüphane içerisindeki çocuk bölümleri,
kütüphanelerin zemin katında kurulur. Çocuk
kütüphaneleri veya çocuk
bölümleri fiziki açıdan, çocuklara seslenecek şekilde düzenlenir.
Çocuk
kütüphanelerinin bahçesinde, çeşitli oyun malzemeleri ve oyun parkları yer
alır.
Bahçelerin bakımı düzenli olarak yaptırılır. Bahçede ve kütüphane
içinde var olan materyal
herhangi bir çarpma veya düşmede zarar vermeyecek
veya zararı en aza indirecek biçimde
olmalıdır. Masalar ve raflar, köşeli
değil kıvrımlı olmalı veya yumuşak malzemeyle kaplanmalıdır.
Kütüphanenin iç
mekânı çocukların çok rahat hareket edebilmeleri için geniş tutulmalıdır.
Tüm
boş alanlar kütüphane materyali ile doldurulmamalıdır.
15-18 yaş
aralığındaki kullanıcılar için olan gençlik bölümlerinde; genç
kullanıcıların
teknolojinin olanaklarından daha fazla yararlanmaları
sağlanır. Hobi alanları oluşturulur. Yine
gençlerin ilgi ve algılarına
yönelik kitap, kitap dışı materyaller (Kitap, dergi, çizgi romanlar,
broşür,
CD, DVD vb.), bilgisayar, yazılım ve internet bağlantısını da içeren her türden
materyal
bulundurulur.
39. İNTERNET ERİŞİM MERKEZİ VE
LİSANSLAR
İnternet Erişim Merkezleri, Genel Müdürlüğün bilgisi ve onayı ile
kurulur. İnternet erişim
biriminden yararlanmanın kuralları şunlardır:
a)
İnternet erişim merkezlerinde bulunacak bilgisayar sayısı il ve ilçe halk
kütüphanelerinde
yirmi, şube halk kütüphanelerinde on bilgisayarı geçemez. Bu
sayılara, Görme Engelli
vatandaşlarımız için tahsis edilecek olan iki
bilgisayar daha eklenir.
b) Kullanıcıların bilgisayarlardan yararlanma
süreleri, ne amaçla yararlanılacağı vb. kuralları
kütüphane yönetimi
belirler.
c) İnternet erişim merkezinde en az bir sorumlu bulunur.
d)
İnternet erişim hizmeti ücretsizdir. Kullanıcılar, kendilerine ait taşınabilir
bellek, CD, DVD’ ye
veri aktarabilir. Yazıcıdan çıktı almak ücretsiz olmakla
birlikte bu konudaki kurallar ve
verimlilik kütüphane yönetiminin yetkisi ve
sorumluluğundadır.
e) Garantisi veya anlaşması süren makine ve diğer donatım
ürünlerinde arıza oluşması
durumunda, satıl alınan firma ile iletişime
geçilir. Garantisi sona ermiş ürünlerde arıza
oluşması durumunda ödenek talep
edilir.
f) İnternet erişim hizmeti bilgi arama ve eğitim amacı ile
kullanılır. Ancak bilgisayarların boş
olması durumunda, haberleşme ve oyun
amaçlı da kullanılır.
g) Kullanıcılar, kütüphane bilgisayarlarına program
kuramaz ve program kaldıramaz.
h) Güvenli olmayan ve zararlı içerik
barındıran sitelere (Terör, pornografik site, kumar vb.)
giriş;
bilgisayarlara, internetten, program, film, mp3 vs. indirilmesi
(download) engellenir. Bu
konuya ilişkin yasalar konusunda internet
kullanıcıları bilgilendirilir.
Genel Müdürlük tarafından kütüphanelere
sağlanan bilgisayarlar, işletim sistemleri ve “Office”
yazılımları lisanslı
olarak satın alınmaktadır. Lisans etiketleri kütüphanelere
bilgisayarların
üzerinde veya resmi yazı ekinde gönderilmektedir. Söz konusu
lisanslar yetkili kütüphane
görevlileri tarafından muhafaza edilir. Herhangi
bir yeniden yükleme işleminde (format atılması,
onarım v.b.) yine bu
lisanslar kullanılır. Yerel olanaklarla sağlanan (satın alma,
bağış)
bilgisayarlarda kesinlikle lisanssız yazılım kurulmaz; bilgisayarlarla
birlikte lisanslı yazılımlar da
sağlanır.
40. WEB, SOSYAL AĞLARIN
KULLANIMI VE PROGRAMLAR
Her kütüphanenin bir web sayfası bulunur ve bu sayfa
güncel tutulur. Kütüphane bilgileri,
çevrimiçi katalog tarama ve çeşitli
hizmetler web üzerinden de verilir. Ayrıca kütüphane halkla
ilişkilerini
güçlendirici çeşitli tanıtım ve duyuru hizmetler web üzerinden sunulur.
Kütüphaneler,
hizmetlerini üyelerine ve potansiyel kullanıcılarına duyurmak
amacıyla sosyal ağlardan
yararlanır.
Bakanlık tarafından iş ve işlemlerde
daha ekonomik ve daha hızlı sonuç alıcı olması nedeniyle
web mail üzerinden
iletişime özel bir önem verilmektedir. Posta kutuları için ayrılan boyut
10
megabyte ile sınırlı olduğundan kütüphaneye ait web mail adresinin düzenli
bir biçimde her
gün, kütüphane tarafından kontrol edilir, gereksiz iletiler
silinir. Bakanlık tarafından web mail
ortamında kütüphaneye bildirilen emir
ve görüşlerin zamanında ve doğru bir biçimde
yapılmasından kütüphane yönetimi
sorumludur.
Kütüphane Otomasyon Programı dâhil her türlü veri girişi
gerektiren programda yaşanabilecek
olası kesinti ve aksama durumlarında,
kütüphane yönetimi, hizmetlerin devamlılığını sağlamak
üzere gerekli
önlemleri alır. Sistemin çalışmadığı durumlarda da ödünç verme hizmetine
devam
edilir. Kütüphanelere ait bilgilerin elektronik ortamlardaki
güncelliğinden (Kültürel Faaliyet
Programı, Bina Envanteri Programı,
İstatistik vb.) ilgili kütüphane ile birlikte il halk kütüphaneleri
de
sorumludur.
41. HALKLA İLİŞKİLER
Kütüphaneler, hizmet verdiği toplumla iyi
ilişkiler kurmak, olumlu etkileşim sağlamak ve bunun
sürekliliğini sağlamak
amacıyla halkla ilişkiler çalışması gerçekleştirir. Kütüphane
tarafından
halkla ilişkiler faaliyetlerini koordine etmek üzere bir personel
görevlendirilir. Kütüphane
müdürüne bağlı olarak çalışacak bu personele
halkla ilişkiler uygulamaları için uygun ve serbest
zaman sağlanır. Diğer
personel iletişim faaliyetlerini destekler.
Kütüphaneler, halkla ilişkiler
çalışmasının araştırma aşamasında, kütüphane kullanıcısının kimler
olduğu,
gereksinimlerini ve kullanıcının kütüphane hizmetleri ile ilgili düşüncelerini
saptar.
Araştırma için anketlerden yararlanılabilir, kullanıcılarla telefonla
veya yüz yüze görüşme
yapılabilir, gözlem sonuçları değerlendirilebilir,
kütüphane kayıtları incelenebilir. Hedef kitleye
uygun halkla ilişkiler
yöntemini belirlemek amacıyla okul, dini kurumlar, kurs, vakıf ve
belediye
gibi yerel kurumlarla işbirliğine gidilir.
Araştırma sonucu
edinilen veriler doğrultusunda Kütüphane Halkla İlişkiler Planı
hazırlanır.
Planda kullanıcıya iletmek istenilen mesajın ne olduğu, bu
mesajın kullanıcıya neden iletilmek
istendiği, kullanıcıların bu mesajı
alması için neler yapılacağı ve bu mesajın tam olarak ne zaman
ve ne kadar
sürede iletileceği açıkça belirtilir.
Kütüphane halkla ilişkilerinde, ilgi
çekici şekilde hazırlanmış yıllık faaliyet raporları, kitap listeleri,
haber
duyuruları, elektronik bültenler, ayraçlar, kitap fuarları, TV ve radyo,
gazeteler ve ekleri,
dergiler, broşürler, afişler, promosyon materyalleri,
e-posta ve sosyal ağlar, gösterimler,
sergiler, slaytlar, halkla açık
programlar, yerel komite ve organizasyonlar, web
sayfaları
kullanılır.
Kütüphane personeli, günlük ve haftalık gazetelerin,
radyo ve televizyon kanallarının, çeşitli
toplumsal gruplara ait
bültenlerinin, okul gazetelerinin ve belirlenen hedef kitleye
ulaşmayı
sağlayabilecek diğer araçları kullanarak kullanıcılarına
ulaşır.
Basın ile iletişim için dikkat çekici haber materyali hazırlanır.
Kütüphanenin web sayfasında
basına yönelik fotoğraf, logo, broşürler vb.
kütüphaneye ait her tür tanıtım materyalinin
elektronik kopyası
bulunur.
Halkla ilişkilerin uygulama aşaması kütüphane içinde başlar. Bütün
personelin katkısı ve işbirliği
önemlidir. Özellikle okuyucu ile doğrudan
ilişkisi olan birimlerde nazik, yardımsever ve çabuk
olunmalıdır. Yalnız
kütüphane ziyaretçilerine değil, telefonla arayanlara karşı da aynı
özen
gösterilmelidir. Kullanıcılardan gelen istek, öneri ve şikâyetler
kütüphane yönetimince titizlikle
değerlendirilir ve yanıtlanır. Kütüphane
yönetimi, kütüphanede görevli tüm personelin bu
yönde tavır ve tutum
geliştirmesinden sorumludur.
Halkla ilişkilerin değerlendirme aşamasında,
hedef ve amaçlara ne kadar ulaşıldığı araştırılır.
Derme, hizmet ve
programlarla ilgili olarak kullanıcılardan geri bildirim alınır. Basın
organlarında
ne kadar yer alındığı ve yapılan çalışmaların kullanıcılar
üzerindeki etkileri ölçülmeye çalışılır.
Kütüphane tanıtımı, duyuru, kendi
özgün kullanıcılarına çeşitli olanaklar sunma amaçlarıyla
özgün üyelik
sistemleri geliştirebilir ve bu girişimlerini desteklemek amacıyla özellikle
çocukların
ilgi ve algılarına yönelik kütüphane kartı, fan kulüp kartı vb.
kartlar hazırlatıp dağıtabilir.
42. KÜTÜPHANE HAFTASI VE KÜLTÜREL
ETKİNLİKLER
Kütüphane Haftaları, kütüphane kurumunun hizmet ve amaçlarının
halka en iyi biçimde ifade
edilebileceği bir haftadır. Bu nedenle her
kütüphane, Kütüphane Haftası’nı kutlamak amacıyla
geniş bir katılıma ve
zengin bir içeriğe sahip etkinlikler düzenlemek zorundadır.
Kütüphaneler
kütüphane haftaları dışında, yıl içerisinde hangi konularda kaç etkinlik
yapacağına
dair Yıllık Kültürel Etkinlik Planı hazırlar. Planlama ve
kullanıcı gereksinimlerini saptamak için
yüz yüze iletişim yöntemlerinden,
anketlerden, faaliyet raporu vb. resmi belgelerden
yararlanılır. Kültürel
etkinlikler bütün bir yıla yayılır. Belirli gün ve haftalara ilişkin etkinlikler
ilgili
tarihlerde gerçekleştirilir.
Her kütüphane (Milli gün ve bayramlar
ile Kütüphane Haftası hariç), her ay en az bir özgün
kültürel etkinlik
gerçekleştir. Kültürel etkinlikler başta kütüphane, kütüphaneci ve
okuma
kültürü olmak üzere kullanıcı gruplarının gereksinim duyduğu konu ve
türlerde gerçekleştirilir.
Ayrıca bölgenin ekonomik ve sosyal yapılanmasına
katkı sağlayacak etkinliklere önem verilir.
Kültürel etkinlikler, varsa çok
amaçlı salonlarda veya konferans salonlarında yoksa
kütüphanenin etkinliğe
uygun alanlarında, bunların dışında halkın yoğun olarak bulunduğu
kütüphane
dışındaki mekânlarda gerçekleştirilir.
Diğer kamu kurum ve kuruluşları, yerel
yazılı ve görsel basını, sivil toplum kuruluşları ile aktif bir
işbirliğine
gidilir. Etkinlikler yazılı ve görsel basın yayın organları aracılığı ile geniş
kesimlere
duyurulur.
Etkinlik sırasında diğer kütüphane hizmetleri
aksatılmaz.
Hem kamuoyuna duyuru hem de kütüphane performansının ölçümü
amacıyla, etkinliğe ilişkin
veriler, görsel dokümanlarıyla (video veya
fotoğraf) beraber kültürel etkinlik programına
eklemek zorundadır. İlgili
görsel dokümanları (video veya fotoğraf) programa eklenmeyen
kültürel
etkinlikler Genel Müdürlükçe onaylanmayacaktır.
Genel Müdürlükçe zaman kaybı
yaşanmaması amacıyla doğrudan il halk kütüphanelerine
gönderilen afiş,
davetiye, program, ayraç, pankart vb. tanıtım materyalleri dağıtım
planına
uygun olarak zamanında diğer kütüphanelere ulaştırılır. İl halk
kütüphaneleri yaşanacak
aksaklıkları gidermek amacıyla gerekli önlemleri
almakla sorumludur.
43. KÜTÜPHANE SALONLARINDAN YARARLANMA
Kamu
kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler, maddi kazanç amacı olmayan, girişler
için ücret
istenmeyen ve siyasi amaç içermeyen kültürel etkinlikler için,
etkinlik tarihinde önceden
planlanmış bir çalışma olmaması koşuluyla
kütüphaneye ait salonlardan yararlanabilirler.
Etkinlik düzenlemek isteyenler
en az bir ay önceden, etkinlik hakkında mülki amirlikten alınması
gereken
izni gösteren belgelerle kütüphane yönetimine yazılı olarak başvurur.
Başvuruda
etkinliğin konusu, amacı, tarihi ve süresi, katılımcıları,
etkinliğin sorumluluğu üzerine alacak kişi
ya da kişilerin adları ile
iletişim bilgileri belirtilir.
Kütüphane yönetimi başvuruyu inceler,
etkinliğin belirlenen tarihte ve zamanda yapılması için
onay verir ya da
gerekçesini belirterek reddeder.
Etkinliği düzenleyecek olan kurum ile
kütüphane yönetimi arasında bir protokol imzalanır.
Protokolde, gerekli araç
ve gereçlerin etkinliği düzenleyenlerce karşılanacağı, programda
yapılacak
herhangi bir değişiklik için kütüphane yönetiminden izin alınacağı, çalışma
sırasında
oluşabilecek her türlü zararın etkinliği düzenleyenler tarafından
ödeneceğini belirtilir. Etkinlik
gerçekleştirilemeyecekse bir hafta önceden
kütüphane yönetimine durum bildirilir.
44. KENT ARŞİVİ
Özellikle yerel
kültür mirasını korumak, kullanıma sunmak ve hizmet verilen bölgenin
yerel
belleğini oluşturmak amaçlarıyla İl Halk Kütüphaneleri’nde “Kent
Arşivi” oluşturulur. Diğer
kütüphanelerde ise olanaklar dâhilinde Kent Arşivi
kurulabilir. Kent Arşivleri için bölgedeki kişi
kurum ve kuruluşlar; yerel
araştırmacılar, belediye, üniversite ve sivil toplum kuruluşları ile
diğer
kütüphane ve bilgi merkezleri ile işbirliği yapılır.
Kent arşivleri
için aşağıdaki materyal türlerinden derme oluşturulur.
• Bölgede yetişmiş
yazarların hem kendi eserleri hem de onlar hakkında yazılmış
eserler,
tıpkıbasımlar, yazarlara ait kalem, daktilo vb. araç-gereçler,
•
Çoğaltılmış Fikir ve Sanat Eserlerini Derleme Kanunu uyarınca il halk
kütüphanesine
gönderilen yerel ve bölgesel gazeteler,
• Yerel kültürel
mirası yansıtan her türlü belge, fotoğraf, harita, yıllık vb. arşiv
malzemesi,
• Şarkı, efsane, masal, atasözü, mani, deyim gibi sözlü gelenek ve
anlatımlar ile gelenekler,
şenlikler, yerel gösteri sanatları, düğünler,
yemekler, el sanatları gibi somut olmayan
kültürel mirasa ilişkin dijital
materyal.
• Kütüphanenin bulunduğu bölgenin edebi, tarihi, sanatsal,
kültürel, turistik vb.
özelliklerini yansıtan kitap, süreli yayın, kitap dışı
materyal gibi bilgi kaynakları.
45. DERLEME İŞLEMLERİ
Çoğaltılmış Fikir ve
Sanat Eserlerini Derleme Kanunu uyarınca derleme alan
kütüphaneler,
işlemlerini ilgili mevzuat doğrultusunda gerçekleştirir.
Derlenen materyal kütüphane içerisinde
kullanılabilir, ancak dışarıya ödünç
verilmez.
Çoğaltılmış Fikir ve Sanat Eserlerini Derleme Kanunu uyarınca
derleme işlerini yürüten birimler,
işlemi tamamlanmış derleme nüshasının, o
ay içerisinde derleme alan kütüphanelere gönderir.
Çoğaltılmış Fikir ve Sanat
Eserlerini Derleme Kanunu uyarınca yerel ve bölgesel gazeteler ikişer
nüsha
derlenerek, bir adedi Millî Kütüphaneye, bir adedi yayımlandığı ilde bulunan il
halk
kütüphanesine gönderilir.
46. EDEBİYAT MÜZE KÜTÜPHANELERİ
Edebiyat
Müze Kütüphanesi materyali, kütüphane dışında kullanılmak üzere ödünç
verilmez.
Edebiyat Müze Kütüphanelerinin kamuoyuna tanıtılması ve geniş
kitlelerce kullanılmasının
sağlanması konusunda gerekli çalışmalar yapılır.
Çeşitli kültürel ve sanatsal etkinlikler
gerçekleştirilir. Edebiyat Müze
Kütüphaneleri, bürokratik iş ve işlemler sonucu oluşan zaman
kaybını önlemek
amacıyla, İl Halk ve İl Kültür Müdürlüklerinden onay almaksızın, ancak
bağlı
bulunduğu İl Halk Kütüphanesinin desteğini alarak etkinlikleri hayata
geçirir. Bakanlığa ait tarihi
binalarda hizmet veren Edebiyat Müze
Kütüphaneleri, gerçekleştirecekleri etkinlikler için
Bakanlık Makamından izin
olmak zorundadır.